ISMQ – Trung tâm thông tin sức khỏe Xương mác là một phần xương dài, mảnh nằm bên ngoài cẳng chân. Phần xương này có chức năng hỗ trợ nâng đỡ cơ thể và giúp con người vận động dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ về cấu tạo, vị trí và chức năng của xương mác.
Xương mác là gì?
Xương mác là một phần xương dài mỏng, nằm ở bên xương chày phía ngoài cẳng chân. Mảnh xương này mỏng nhất trong các mảnh xương dài trong cơ thể. Xương mác và xương chày có chức năng chịu lực và kết nối đầu gối với bàn chân.
Phần trên của xương mác thường nhỏ, nằm ở dưới khớp gối. Phần dưới xương mác hơi nghiêng về phía trước. Phần dưới xương mác ra khỏi mặt dưới của xương chày nên nó tạo nên một mặt bên của mắt cá chân.
Cấu trúc của xương mác
Cấu trúc của xương mác bao gồm những phần như sau:
Phần gần
Phần gần ở xương mác là một phần tư không đều, có đầu to ra, nhọn và có cổ nhỏ nối dài xuống dưới. Nó nằm trên mặt khớp dẹp, hướng vào giữa và hướng ra phía trước, lên trên.
Kế mặt bên của phần gần là phần nổi dày, thô và tạo thành một điểm được gọi là đỉnh. Phần trên và bên của đỉnh có cấu tạo để kết nối vào dây chằng bao xơ của khớp gối, gân và xương đùi.
Trục
Trục của xương mác có hình xoắn bao gồm các bề mặt và các đường viền:
- Đường viền trước – bên: Bắt đầu tại phía trước và trên đầu, kéo dài xuống giữa của xương, cong về phía trên. Đường viên trước – bên có chức năng kết nối chặt chẽ với vách ngăn giữa các cơ.
- Đường viền trước giữa: Có vị trí nằm ở gần mặt giữa đường trước, nó kết thúc là đỉnh một bề mặt hình tam giác thô nằm trên bề mặt khớp của malleolus bên. Chức năng của đường viền này là gắn kết màng trong, ngăn cách cơ gấp phía sau.
- Đường viền sau bên: Đường này nổi rất rõ lên trên, bắt đầu ở đỉnh và kết thúc ở dưới đường viền sau của u bên. Đường viền sau bên sẽ hướng lên trên, lùi giữa đường , cuối cùng là lùi về phía sau.
- Đường viền sau trung gian: Đây là đường viền xiên có chức năng ngăn cấp xương chày phía sau khỏi ảo giác cơ gấp và xương chày.
- Bề mặt phía trước: Có cấu tạo bằng phẳng ở một phần ba trên và khá hẹp, có rãnh dọc và rộng hơn một phần ba ở dưới.
- Bề mặt sau: Đây là một không gian rộng gồm đường viền sau trung gian, đường viền bên sau.
- Bề mặt trung gian: Bề mặt này là một khoảng chứa Antero-medial và postero-medial.
- Bề mặt bên: Bề mặt bên thường rộng, có rãnh sâu, hai phần trên của nó hướng vào bên trong.
Phần xa
Phần xa hay còn gọi là cực dưới hơi có xu hướng nghiêng về phía trước. Phần xa này sẽ vượt khỏi mặt dưới của xương chày nên tạo thành mắt cá chân. Bên cạnh đó, phần xa cung cấp một số dây chằng có nhiệm vụ hỗ trợ mắt cá chân và giúp mang lại sự ổn định cho xương và mắt cá chân.
Khớp nối
Xương mác và xương chày kết nối qua ba khớp gồm khớp giữa, khớp xương chày, khớp dưới. Các khớp này có chứa một chất hoạt dịch, ở phần trên của bề mặt trung gian xương khớp. Nó dày lên ở phần phía trước, phía sau và có mối liên kết chặt chẽ với xương đùi.
Chức năng của xương mác
Xương mác có chức năng cùng xương chày nâng đỡ phần bên trên của cơ thể và giúp con người vận động linh hoạt, dễ dàng hơn. Phần phía dưới của nó thì kéo dài và hình thành nên mắt cá chân. Giúp mắt cá chân làm tốt chức năng và duy trì hoạt động ổn định của con người.
Ngoài ra, xương mác còn là điểm gắn kết của một số cơ như cơ bắp tay đùi, cơ kéo dài ảo giác, cơ bắp, cơ chày sau, cơ uốn cong ảo giác…
- Bên cạnh đó, xương mác còn đảm nhận một số chức năng khác như:
- Kết nối ổn định đầu gối và mắt cá chân. Cùng xương chày giúp cho đầu gối hoạt động ổn định.
- Hỗ trợ duy trì hoạt động của mắt cá chân và các cơ của chân.
- Tạo nên mổ cấu trúc ổn định, đồng nhất cho cẳng chân.
Một số bệnh lý liên quan đến xương mác
Loãng xương và gãy xương là một trong những vấn đề thường xảy đối với xương mác. Nếu người bệnh không chữa trị sớm thì có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động, đi lại, cấu tạo của xương.
Gãy xương
Hầu hết các tình trạng gãy xương mác đều có chấn thương, va đập mạnh, té ngã, có vật nặng đề lên. Đầu xa của xương mác là vị trí bị gãy xương phổ biến nhất. Khi bị gãy xương mác, người bệnh có thể đối mặt với một số triệu chứng như sau:
- Vùng bị gãy xương, chấn thương bị đau nhức trầm trọng, đau nhói. Khi chạm vào thì các cơn đau nhức tăng lên nhiều lần.
- Cơn đau có thể lan rộng sang nhiều vị trí khác trên cơ thể, chẳng hạn như lan ra xương chày.
- Da xung quanh vị trí bị chấn thương sẽ bầm tím, viêm nặng nề.
- Ở các trường hợp nặng, người bệnh không thể đi đứng, vận động.
- Chiều dài của chân bị tổn thương có thể nặng hơn so với chân không bị chấn thương.
Nếu bị gãy xương mác kèm với các cơn đau dữ dội, bạn nên gọi bác sĩ để tiến hành phẫu thuật và băng bột kịp thời. Bên cạnh đó, người bệnh cần dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, tránh vận động, đi lại nhiều.
Loãng xương
Loãng xương ở xương mác là tình trạng hiếm gặp hơn so với bị chấn thương. Xương sẽ khá mỏng, giòn, dễ gãy và mất chức năng vận động ở xương. Bệnh loãng xương chủ yếu xảy ra do tuổi tác, do một số bệnh lý trong cơ thể như bệnh ung thư, bệnh khớp…
Một số triệu chứng bạn có thể nhận biết khi bị loãng xương mác như:
- Các đầu xương bị đau nhức khi vận động, suy giảm khả năng đi lại, làm việc.
- Chiều cao giảm, mất cân bằng mật độ xương bên trong.
- Khó khăn khi ngồi xuống, đứng lên, làm việc.
Khi bị loãng xương, người bệnh cần bổ sung nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể để phòng ngừa bệnh loãng xương như thực phẩm chứa nhiều vitamin, canxi, kẽm…
Các biện pháp giúp bảo vệ xương mác
Để phòng chống tình trạng gãy xương, loãng xương, bạn có thể thực hiện theo một số biện pháp như dưới đây:
- Khi tập thể thao, lái xe, vận động người bệnh cần hết sức cẩn thận để hạn chế nguy cơ bị loãng xương. Không được khuân vác vật nặng, đứng lên ngồi xuống đột ngột, nhảy cao để phòng tránh bị gãy xương.
- Người bệnh nên tập luyện các bài tập thể thao nhẹ nhàng hàng ngày như chạy bộ, đi bộ, đạp xe, tập yoga. Không được luyện tập quá sức mà chỉ nên tập luyện với thời gian vừa phải.
- Người bệnh cần khởi động để cơ thể nóng lên trước khi tập luyện, từ từ tăng dần mức độ tập luyện.
- Không được hút thuốc lá, uống rượu bia và ăn các loại thực phẩm không tốt cho sức khỏe của xương mác như đồ ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào, đồ ăn chế biến sẵn.
- Người bệnh cần có thói quen ăn uống lành mạnh, bổ sung nhiều chất dinh dưỡng tốt cho xương khớp như các loại rau xanh, cà chua, hải sản, các loại cá béo, phô mai, trứng, sữa…
- Khi tập luyện thể thao, bạn nên mặc đồ thoải mái, mang giày vừa vặn với chân để hạn chế các chấn thương có thể xảy ra.
- Khi gặp phải các vấn đề về xương mác, người bệnh cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa sớm nhất để điều trị bệnh triệt để, tránh để bệnh tiến triển nặng.
Xương mác có chức năng quan trọng trong việc hỗ trợ con người đi đứng, vận động. Vì thế mỗi người nên có biện pháp bảo vệ xương khỏi những chấn thương nguy hiểm. Bên cạnh đó, người bệnh cần dành nhiều thời gian để tập thể thao, ăn uống đầy đủ, sinh hoạt lành mạnh để xương khớp luôn chắc khỏe, duy trì tốt các hoạt động hàng ngày.
